Nowych najemców mieszkań komunalnych czekają spore zmiany, a jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, na tego typu lokale oczekuje obecnie ponad 60 tysięcy rodzin, czyli około 200 tysięcy osób.
Najważniejsze zmiany dotyczą zasad badania stanu majątkowego najemców oraz powiązania z nim wysokości czynszu najmu mieszkania komunalnego. Prócz deklaracji o wysokości dochodu osoba starająca się o lokal gminny, będzie musiała również złożyć: oświadczenie o stanie majątkowym oraz oświadczenie o braku tytułu prawnego do nieruchomości położonej na terenie tej samej lub pobliskiej miejscowości. Przy czym, za miejscowość pobliską uznaje się miejscowość położoną w powiecie, w którym znajduje się lokal lub w powiecie graniczącym z tym powiatem.
Co ważne, wszystkie te oświadczenia składane będą pod groźbą odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Kara za tego typu przestępstwo wynosi natomiast od sześciu miesięcy do ośmiu lat pozbawienia wolności. To bez wątpienia bardzo wysoka cena za poświadczenie nieprawdy we ww. oświadczeniach.
Dane przekazane przez najemców oraz kandydatów na najemców mają pomóc gminom w weryfikacji ich statusu majątkowego. Interesująca jest konstrukcja w myśl której, gmina odmówi przyznania lokalu komunalnego, gdy pomiędzy deklarowanymi dochodami a posiadanym majątkiem zachodzi rażąca dysproporcja. Termin ten jednak nie został zdefiniowany w treści ustawy.
Jak zaś wynika z uzasadnienia do projektu nowelizacji, dysproporcja jest rażąca, gdy jest bardzo znaczna oraz oczywista w odbiorze i postrzeganiu, czyli „dająca się łatwo stwierdzić, wyraźna, oczywista, niewątpliwa, bezsporna, bardzo duża”, oraz musi dotyczyć takich osób, które deklarują niskie dochody w złożonej deklaracji, a faktycznie dysponują wyższymi dochodami. Ta dysproporcja musi być na tyle wielka, że uzasadnia nieprzyznanie pomocy w postaci prawa do zamieszkiwania w lokalu należącym do mieszkaniowego zasobu gminy. Rozstrzygnięcie gminy w tym zakresie ma charakter uznaniowy – gmina musi ocenić, czy sytuacja materialna, w tym wysokość wydatków wnioskodawcy, odbiega w sposób wyraźny i niebudzący wątpliwości od deklarowanego rozmiaru jego dochodów.
Gmina odmówi również przyznania mieszkania, gdy kandydat nie złoży któregokolwiek z wymaganych oświadczeń. Przedmiotowe dokumenty zaś składane będą raz na 2,5 roku celem weryfikacji sytuacji majątkowej najemcy. Jeżeli ulegnie ona polepszeniu, czynsz najmu będzie mógł zostać podwyższony według kryterium ustalonego przez gminę.
Niezależnie wszakże od wzrostu dochodu i przyjętych zasad obliczania czynszu, górną jego granicę zapisano w ustawie. Wysokość czynszu nie może zatem przekroczyć 8% wartości odtworzeniowej lokalu w skali roku. Ponadto, jeżeli podwyższa czynszu jest większa niż o 50% kwoty dotychczasowej, najemca przez pierwsze pół roku płacić będzie czynsz odpowiadający 150% poprzedniej wysokości tego świadczenia. Dopiero od siódmego miesiąca od wprowadzonej podwyżki płacić on będzie czynsz w pełnej wysokości.
Z drugiej zaś strony, gdy stan ten pogorszy się, najemca będzie mógł wystąpić z wnioskiem o ponowne przeliczenie czynszu. Finalnie zatem będzie mógł on zostać nawet obniżony. I w tym przypadku o obniżce tej opłaty oraz jej wysokości zadecyduje kryterium ustalone przez gminę.
Opisane powyżej zmiany w ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw obowiązują od 21 kwietnia 2019 roku. Zgodnie z przepisami przejściowymi, znajdują one zastosowanie tylko do umów najmu lokali komunalnych zawieranych po tej dacie.
Autor: Piotr Zwoliński Dyrektor Zarządzający Pepper House
