Każdorazowy wzrost kursu franka szwajcarskiego, bądź euro budzi pytania o dalszy los kredytów walutowych. Chociaż są one ciężarem zarówno dla kredytobiorców, jak i dla samych banków, to nadal brakuje kompleksowych rozwiązań w tym zakresie. Niemniej, ustawodawca przewidział kilka mechanizmów mających zachęcić strony wskazanych umów kredytowych do poszukiwania porozumienia mającego umożliwić wcześniejszą spłatę zobowiązań, bądź zmianę ich waluty.
Jednym z takich mechanizmów jest zawieranie ugód z bankami, w wyniku których dochodzi do częściowego zmniejszenia kredytu lub zaległych odsetek. Pozostała część spłacana jest bądź jednorazowo, bądź też na innych, uzgodnionych przez strony warunkach. Ugoda taka, która może być również częścią aneksu do umowy kredytowej prowadzić będzie do umorzenia części zobowiązania wobec banku. Na gruncie prawa cywilnego tego typu konstrukcja jest dopuszczalna i nie budzi większych wątpliwości.
To na co warto zwrócić uwagę w tym zakresie to ewentualna zmiana wysokości zabezpieczenia hipotecznego na nieruchomości. W przypadku częściowego umorzenia kredytu, jeżeli będzie on nadal spłacany, zmiana wysokości hipoteki może być korzystna dla kredytobiorcy. Będzie to miało miejsce zwłaszcza, gdy pozostała do spłaty część kredytu jest znacząco niższa od rynkowej wartości nieruchomości. W takim bowiem przypadku właściciel mieszkania mógłby ustanowić kolejną hipotekę znajdującą pokrycie w wartości mieszkania, a zabezpieczającą jego inne zobowiązania. Nota bene już sama możliwość ustanowienia takiego zabezpieczenia pozytywnie wpływać będzie na zdolność kredytową właściciela.
Umorzenie części kredytu rodzić jednakże również konsekwencje podatkowe. Umorzona kwota stanowić bowiem będzie przychód kredytobiorcy. Teoretycznie zatem należałoby zapłacić podatek od owego wzbogacenia. I tu właśnie pojawia się wspomniany na wstępie mechanizm ustawowy.
Mianowicie, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z 21 listopada 2017 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, zaniechano poboru podatku od umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów spełniających łącznie następujące kryteria:
zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie,
udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r.,
gdy zabezpieczenie w postaci hipoteki ustanowiono na nieruchomości lub udziale w nieruchomości w związku z zaciągnięciem przez osoby fizyczne kredytu na własne cele mieszkaniowe,
osoby fizyczne, których wierzytelność z tytułu kredytu uległa umorzeniu, nie skorzystały z umorzenia wierzytelności z tytułu innego kredytu zabezpieczonego hipotecznie, zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe,
przychód powstał w okresie od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 31 grudnia 2018 r.
Zaniechanie poboru podatku oznacza, że zobowiązanie podatkowe wygasa z mocy prawa, a podatnik nie ma żadnych dodatkowych obowiązków z tym związanych. Osoba, której umorzono część kredytu, nie musi odprowadzać podatku ani wykazywać go w deklaracji podatkowej. Kluczową przesłanką w tym zakresie jest wykazania, że kredyt zaciągnięto na własne cele mieszkaniowe. Może to zostać podkreślone w ugodzie, bądź umowie zawieranej z bankiem.
Na marginesie należy dodać, że kredytodawca zobowiązany będzie do wystawienia kredytobiorcy informację o dochodach PIT-11, niemniej jej otrzymanie nie oznacza, iż od wskazanego w nim przychodu konieczne jest odprowadzenie podatku dochodowego. Jeżeli bowiem spełnione zostaną ww. warunki, na kredytobiorcy nie będzie ciążyć zobowiązanie podatkowe.
Autor: Piotr Zwoliński Dyrektor Zarządzający Pepper House
