Na początku przypomnijmy, jak sytuacja wygląda obecnie. Aby dokonać darowizny nieruchomości należy zawrzeć stosowną umowę w formie aktu notarialnego. Następnie złożyć do sądu wieczystoksięgowego wniosek o zmianę danych właściciela nieruchomości. Dokonana darowizna wymaga również rozliczenia z fiskusem. Sposób postępowania w tym zakresie zależny jest jednakże od stopnia pokrewieństwa obdarowanego i darczyńcy:
jeżeli osoby te należą do tzw. zerowej grupy podatkowej (małżonkowie, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), to darowizna będzie w całości zwolniona od podatku, gdy zgłoszą nabycie nieruchomości właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy darowizny lub złożenia oświadczenia darczyńcy w formie aktu notarialnego,
pozostałe osoby mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (wynosi od 3% do 12% w zależności od grupy podatkowej, do której należy obdarowany oraz wartości darowizny). Płatnikiem podatku jest w tym przypadku notariusz sporządzający umowę darowizny. Jeżeli natomiast notariusz sporządził jednostronne oświadczenie darczyńcy, to obdarowany ma obowiązek złożenia deklaracji podatkowej (oznaczonej SD-Z2) oraz obliczenia i zapłaty podatku w termie miesiąca od złożenia ww. oświadczenia.
Obowiązek zapłaty podatku od darowizny nie zawsze jednakże wystąpi. W ustawie od spadków i darowizn przewidziano bowiem nie tylko kwoty wolne od podatku (są one stosunkowo niskie, w zależności od grupy podatkowej od 4.902 zł do 9.637 zł), ale także zwolnienia przedmiotowe. Jedno z nich dotyczy nieruchomości.
I tak, do podstawy opodatkowania nie wlicza się czystej wartości nieruchomości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału. Ulga ta nie jest wszakże dostępna dla wszystkich i wymaga spełnienia dodatkowych warunków, m.in. obdarowany nie może być właścicielem innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość chyba że będąc nim przeniósł własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego. Ulga nie przysługuje także obdarowanemu, który jest najemcą lokalu lub budynku, chyba że będąc nim rozwiąże umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.
Te zasady mogą wkrótce ulec zmianie. W Sejmie trwają bowiem prace nad zmianą ustawy o podatku od spadków i darowizn. Projektowane zmiany zakładają m.in.:
ograniczenie zwolnienia podatkowego dla osób należących do tzw. zerowej grupy podatkowej. Ma ono przysługiwać do wartości darowizny nieprzekraczającej 1.000.000 zł. Od nadwyżki płacony byłby zaś podatek, w wysokości opodatkowania przewidzianego dla I grupy podatkowej,
zlikwidowana ma zostać również ulga związanej z nabyciem własności lub współwłasności budynku mieszkalnego.
W zamian ustawodawca proponuje zwiększenie kwot wolnych od podatku, które po nowelizacji będą mieścić się w przedziale od 5.000 zł do 15.000 zł. Znacznie obniżone mają zostać także stawki podatku. W zależności od grupy podatkowej, wynosić one mają 1%, 2% oraz 3% wartości przedmiotu darowizny ponad kwotę wolną od podatku. Oznacza to, że – podobnie jak obecnie – podatek obliczany będzie od różnicy pomiędzy wartością darowizny a przysługującą danej grupie podatkowej kwotą wolną od podatku.
Kolejnym razem zyskać mają osoby dokonujące darowizny o mniejszych wartościach (poniżej 1.000.000 zł). W przypadku zaś darowizn przekraczających tą kwotę, obdarowany będzie musiał zapłacić 1% podatku od nadwyżki.
Zapewne niektórym zrodzi się pytanie, a co jeśli podzielę nieruchomość na mniejsze i będę sukcesywnie dokonywał darowizn? Ustawodawca przewidział i takie działania. Mianowicie, wskazana kwota 1.000.000 zł odnosić się ma do darowizn uczynionych w ciągu kolejnych 5 lat.
Autor: Piotr Zwoliński Dyrektor Zarządzający Pepper House
