Ze względu na wciąż wzrastający rozwój inwestycji budowlanych, również w spółdzielczym budownictwie mieszkaniowym, często pojawia się problem usytuowania nowych budowli w stosunku do budynków pozostających w sąsiedztwie i związanych z tym obaw o zbytnie zacienienie sąsiednich mieszkań czy ograniczenie dostępu do zieleni.
Kwestie z tym związane rozstrzygane są w postępowaniach administracyjnych dotyczących czy to wydania decyzji o warunkach zabudowy, czy pozwolenia na budowę. Sprawa komplikuje się, gdy osobą niezadowoloną z planów budowy budynku w swoim sąsiedztwie, jest członek spółdzielni posiadający własnościowe lub lokatorskie spółdzielcze prawo do mieszkania. Niezależnie od tego, czy podmiotem chcącym wznieść nowy budynek jest sama spółdzielnia, czy też inna osoba, kwestia uczestnictwa w charakterze strony członka spółdzielni w wymienionych wyżej postępowaniach wzbudza wiele wątpliwości.
Odpowiednie przepisy budowlane szczegółowo regulują warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. O ile w danej sytuacji dla gruntu przeznaczonego pod budowę nie ma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, to zmiana zagospodarowania terenu polegająca na budowie budynku wymaga wydania decyzji o warunkach zabudowy, która, podobnie jak decyzja o pozwoleniu na budowę, musi respektować wymogi prawa budowlanego, w tym wspomniane wyżej warunki techniczne.
W postępowaniu w sprawie wydania tej decyzji osoba aby posiadać status strony musi legitymować się interesem prawnym lub obowiązkiem. Cechą podstawową interesu prawnego jest to, że znajduje on podstawę w przepisach prawa, a więc nie ma on charakteru subiektywnego. Od interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, czyli sytuację, w której określony podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie mogąc jednakże tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającymi stanowić podstawę żądania stosownych czynności organu administracji publicznej. Dominująca linia orzecznicza sądów administracyjnych wskazuje na to, iż we wspomnianej wyżej sytuacji członkowie spółdzielni mają jedynie status „osób trzecich”, gdyż nie mają własnego interesu prawnego. Taki interes prawny, wynikający z własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, posiada natomiast spółdzielnia. Członkowie spółdzielni mogą wpływać na jej decyzje korzystając z procedur postępowania wewnątrzspółdzielczego.
Odnotować jednak należy fakt, iż są orzeczenia, w których sądy administracyjne przyznały członkom spółdzielni status strony w postępowaniu administracyjnym, jednak tylko wtedy gdy miały one w konkretnym stanie faktycznym własny, indywidualny interes, inny od interesu pozostałych członków spółdzielni. Takie stanowisko wykluczałoby możliwość samodzielnego wystąpienia w sprawie członka spółdzielni tam, gdzie chodzi o interesy wspólne.
Jeżeli chodzi natomiast o postępowanie w sprawie wydania pozwolenia na budowę, to przymiot strony przysługuje inwestorom, właścicielom, użytkownikom wieczystym i zarządcom nieruchomości, które znajdują się w obszarze oddziaływania obiektu. Posiadanie wyłącznie spółdzielczego prawa do lokalu wyklucza możliwość występowania w takim postępowaniu w charakterze strony. Pozostaje jednak możliwość skorzystania z przysługującemu każdemu prawa do skargi, która złożona w postępowaniu administracyjnym przez osobę nie będącą stroną tego postępowania stanowi materiał dowodowy, który powinien być rozpatrzony z urzędu przez organ prowadzący postępowanie.
